آبیاری به معنای استفاده از مقادیر کنترل شده آب برای گیاهان در فواصل مورد نیاز به منظور تولید محصول است. یا به عبارت دیگر بخش آب روی زمین جهت نفوذ در خاک برای استفاده گیاه و تولید محصول می باشد. در ادامه این متن به بررسی موارد کاربردی و مهمی در خصوص روش های آب یاری می پردازیم.
پیشنهاد می کنیم که تا انتهای این متن با ما همراه باشید و در صورت تمایل نظرات خود را در قسمت دیدگاه با ما در میان بگذارید.
انواع روش های آبیاری
انواع روش های آبیاری به 3 دسته ی کلی تقسیم می شوند که عبارتند از:
آبیاری سطحی:
این روش دارای 3 روش آبیاری کرتی، نواری و شیاری است. که این عملیات به دو صورت قابل انجام است. به این صورت که یا توسط یک لوله ی دریچه دار انجام می شود؛ یا از یک نهر تغذیه می شود و بر روی سطح خاک جریان می یابد تا با نفوذ تدریجی در خاک موجب تغذیه گیاه شود.
روش های آبیاری سطحی به دلیل سرمایه گذاری اولیه نسبتا پایین، هزینه تعمیر و نگهداری اندک و نیاز به انرژی کمتری نسبت به دیگر روش های آبیاری در دنیا دارد.
به دلیل ماهیت ذاتی روابط آب و خاک، راندمان پایین و پیچیده بودن مدیریت آبیاری از عمده نقاط ضعف این روش به شمار می آید. این مسئله ناشی از درجه اتوماسیون پایین، عدم امکان به کارگیری ابزار و تاسیسات اندازه گیری و کنترل جریان است. از طرف دیگر نیاز به نیروی کارگری ماهر در این روش آبیاری الزامی می باشد.
البته پیشرفت های تکنولوژی در روش های سطحی باعث شده است که این روش در مراحلی بهتر از آبیاری تحت فشار عمل کند.
همان طور که اشاره شد یکی از این روش های آبیاری سطحی، استفاده از لوله های دریچه دار است. این روش تا حدود زیادی نقاط ضعف آبیاری سطحی را بر طرف می کند.
لوله های قابل استفاده در این نوع آب یاری نوعی لوله پلی اتیلن نرم است که مجهز به دریچه های قابل تنظیم می باشد. این لوله ها جایگزین نهر ها و جوی های داخل مزرعه هستند. لازم به ذکر است تنظیم مناسب لوله های دریچه دار به همراه تسطیح دقیق، می تواند یکنواختی توزیع آب در مزارع را بهبود بخشد.
لوله های دریچه دار:
لوله های دریچه دار عبارتند از از لوله های پلی اتیلن نرم مجهز به دریچه های قابل تنظیم که به عنوان مجاری درجه 4 می توانند جایگزین مناسبی برای کانال های خاکی گردند. در این سیستم آب به جای نهر خاکی در لوله جریان داشته و تلفات ناشی از نشت آب در کانال های خاکی به حداقل خواهد رسید.
این لوله ها که در کلاف های 100 و 200 متری ساخته می شوند، به وسیله گیره مخصوص به دهانه خروجی آبگیر به یکدیگر متصل شده و در امتداد طول قطعه آبیاری به طول مناسب مستقر می گردند.
لوله ها در فواصل معین مجهز به دهانه های خروجی آبی( دریچه) می باشند و مقطع دهانه هر دریچه به وسیله کلاهک مخصوص قابل تنظیم است.
به طوری که مقدار جریان خروجی از هر دریچه را می توان متناسب با مقدار مورد نیاز (حداکثر 2/5 لیتر در ثانیه) تنظیم نمود.
در مقابل روش های آبیاری سطحی سنتی، سیستم لوله های دریچه دار دارای مزایایی همچون یکنواختی بیشتر در توزیع آب و همچنین حفظ انرژی بدون تاثیر در بازدهی محصول هستند.
همچنین این سیستم دارای قابلیت فراوانی از جمله انعطاف پذیری، بهره برداری آسان، نیاز کم نیروی کارگری و جابجایی آسان می باشد.
آبیاری تحت فشار:
سیستم های آبیاری تحت فشار به روش هایی گفته می شود که آب را توسط لوله و تحت فشاری بیش از فشار اتمسفر در سطح مزرعه توزیع می کنند. آبیاری تحت فشار به دو دسته آبیاری قطره ای و خطی انجام می گیرد.
روش هی آبیاری تحت فشار اغلب با وجود رانمان بالا با محدودیت های متعددی مواجه اند که مانع از کاربرد وسیع آنها شده است.
استفاده از این روش ها پیش زمینه های متعددی را می طلبد که در ادامه برخی از آن ها را نام می بریم:
- یکپارچه سازی اراضی کشاورزی
- سرمایه گذاری کلان دولتی و خصوصی
- با صرفه تر شدن کار کشاورزی برای تولید کننده برخی محدودیت های ذاتی این سیستم ها نظیر عامل گرفتگی و عامل شوری
با در نظر گرفتن این محدودیت ها روش های آبیاری تحت فشار تاکنون نتوانسته اند در کشور جایگزین روش های آبیاری سطحی شده و در مقیاس وسیع مورد استقبال قرار گیرند.
آبیاری قطره ای:
در این سیستم آب به وسیله پمپ از منبع به داخل شبکه پمپ شده ضمن عبور از سیلیکون( فیلتر گردایی) شن و مواد خارجی آن ته نشین می شود. دراین روش آب با فشاری بیش از یک اتمسفر از منبع تا محل مصرف انتقال می یابد.
آبیاری قطره ای روش موثری درتحویل آب مورد نیاز گیاه در محدوده توسعه ریشه داخل خاک است. به همین علت این امکان را به وجود آورده است که عمل آبیاری تا حد رفع نیاز آب گیاه انجام شود.
- سیستم های مختلف آبیاری قطره چکان در خط
- سیستم آبیاری زیرزمینی با لوله های تراوا
- سیستم آبیاری بابلر
- سیستم آبیاری قطره ای نواری
- آبیاری قطره ای ثقلی
مزایای آبیاری قطره ای:
- صرفه جویی در میزان آب و هزینه
- عملیات زراعی آسان تر
- به کارگیری آب شور
- عدم تشکیل رواناب سطحی و جلوگیری از فرسایش خاک
- تنظیم میزان آب مورد نیاز برای انواع خاک ها و کشت ها در فصول مختلف زراعی
- تهویه مناسب خاک و یکنواختی پخش آب در سطح مزرعه و عدم نیاز به زهکشی مزرعه
- افزایش محصول واحد سطح در مقایسه با آبیاری سنتی
- عدم نیاز به تسطیح اراضی در این روش
- جلوگیری از سله بستن و حفظ پوکی خاک
- عدم نیاز به ایجاد نهره های خاکی درون مزرعه، نهر های زهکش و استفاده بهینه از کل زمین
- قابل استفاده برای تمامی گیاهان
- امکان انجام آبیاری همراه با کود پاشی و سم پاشی و پخش یکنواخت آنها
- وارد نشدن بذر علفهای هرز به مزرعه به دلیل انتقال آب از طریق لوله ها
- سهولت در انجام عملیات زراعی
انواع سیستم های آبیاری بارانی
سیستم های آبیاری بارانی را میتوان به انواع مختلف تقسیم کرد:
- آبیاری بارانی کلاسیک غیر مکانیزه
- کاملا متحرک
- نیمه متحرک
- ثابت با آبپاش متحرک
- کاملا ثابت
- شیلنگی با قرقره کوچک
اگر همچنان سوالی در این خصوص برای شما وجود دارد به راحتی میتوانید از طریق راه های ارتباطی موجود با آرین خاک ایرانیان به پاسخ مناسب خود دست پیدا کنید.
