ساخت استخر کشاورزی با ورق ژئوممبران
احداث یک استخر با ورق ژئوممبران می‌تواند دغدغه کشاورزان را در طول سال جهت تامین آب مصرف رفع کند. بسته به میزان کشاورزی در فصل تابستان و میزان بارندگی دریافتی در سایر فصول، کمبود منابع آب یک بحران جدی برای کشاورزان خواهد بود. به همین منظور آنها باید در فصول پر بارش به فکر ذخیره آب باشند. با توجه به افزایش میزان تقاضا برای منابع آب و وجود برخی کمبودها در این فرآیند، روز به روز بر اهمیت حفاظت و مدیریت این منابع افزوده می‌شود.
امروزه ذخیره آب کشاورزی یا استخرهای ژئوممبران بیشتر از مصالح بتن، آسفالت یا قیر کاربردی هستند. زیرا هزینه‌های اقتصادی کمتر و طول عمر بیشتری دارند و هزینه عملکرد ژئوممبران کمتر است. بنابراین می‌توان گفت هزینه راه‌اندازی یک استخر پلیمری یا استخر پلی اتیلن از راه‌اندازی یک استخر بتنی با عایق ایزوگام کمتر خواهد بود. ژئوممبران‌ها در برابر نور خورشید مقاوم هستند و در برابر آب و هوای سرد و گرم مقاومت بیشتری نسبت به بتن دارند، به طوری که ژئوممبران‌ها در برابر دمای 80+ درجه سانتیگراد تا 70- درجه سانتیگراد مقاومت می‌کنند. در ادامه اطلاعات جامع و مفیدتری را درباره این ورق‌ها در اختیار شما قرار خواهیم داد.
ورق ژئوممبران چیست؟
ژئوممبران ورق پلیمری است که امروزه جایگزین روش‌های قدیمی عایق‌بندی نظیر سیمان، بتن، ایزوگام و… شده و کاربردهای گسترده‌تر و بیشتری نسبت به آنها دارد. ورق ژئوممبران را به صورت مستقیم می‌توانید روی بستر خاک قرار دهید و یک استخر کاملا عایق راه‌اندازی کنید. این ورق‌ها با ترکیب خاص خود از نشت آب یا عبور آن به بستر جلوگیری می‌کنند و از هدر رفت ذخایر آبی جلوگیری می‌کنند. جالب است بدانید که جهت اتصال این ورق‌ها از دستگاه جوش حرارتی بهره می‌گیرند. بنابراین شما هر تعداد ورقی را که نیاز دارید می‌توانید کنار هم قرار دهید تا تمام سطح استخر یا مخازن ذخایر آب را بپوشانید.
چرا استخرهای ژئوممبران؟
ورق‌های ژئوممبران تقریباً 100% غیرقابل نفوذ هستند، این در حالیست که بتن، سنگ و سیمان کمی نفوذپذیری دارند. تغییر روش‌های انتقال آب از سنتی به مدرن در زمینه جلوگیری از هدررفت آب شبکه‌های توزیع و ذخیره آب در فصول بارندگی یا برفی و استفاده از این منبع برای فصول گرم و سهولت آبگیری در هر زمان از شبانه روز موثر خواهد بود. احداث استخر کشاورزی یا استخر ذخایر آب با بهره از ورق‌های ژئوممبران این امکان را به شما می‌دهد تا بتوانید آب باران یا برف را در هنگام بارندگی، ذخیره نمایید.
9 مرحله جهت ذخیره‌سازی استخر ژئوممبران
1. مکان‌یابی استخر ذخیره آب کشاورزی (استخر ژئوممبران)
به طور کلی مکان استخر را می‌توان با توجه به منابع تامین آب مانند: گودال آب، رودخانه، قنات، چشمه، سیل و … انتخاب نمود. برخی از عوامل در انتخاب و مکان‌یابی استخر نقش مهمی دارند که باید به آنها نیز توجه کرد. برخی از این عوامل عبارتند از: فاصله تا استخر، شیب زمین و روش انتقال آب به استخر (پمپ زدن، کانال آبیاری و …) و روش خروجی آب به مزرعه (جاذبه، پمپاژ و …). دقت به این موارد موجب می‌شود تا شما انتخاب بسیار موثرتری داشته باشید. برای انتخاب مکان، باید جایی را انتخاب کنید که کمترین هزینه و زمان را برای ساخت استخر و هدایت آب به نقاط تخلیه، صرف نمایید. در انتخاب و مکان‌یابی استخر کشاورزی نوع ساختار باید بررسی شود.
2. محاسبه حجم آب و شکل هندسی برای استخرهای ذخیره آب کشاورزی (استخر ژئوممبران)
پس از نقشه‌برداری با توجه به حجم منابع آب موجود مانند حق آب، زمان ورود آب به استخر، حجم آب مورد نیاز کشاورزی، حجم کل آب قابل ذخیره‌سازی را با در نظر گرفتن ضریب پایایی باید محاسبه کنید.
3. حفاری / خاکریزی و ساخت طبقات استاندارد استخر ذخیره آب کشاورزی (استخر ژئوممبران)
کف‌سازی مناسب در سلامت و طول عمر ورق ژئوممبران در استخر تاثیر بسزایی دارد. به طور کلی کف استخر به دو روش حفاری و گودال یا انجام خاکریز ساخته می‌شود. اما در هر دو حالت باید نکاتی را رعایت کنید که برخی از این نکات عبارتند از:
- برای جلوگیری از ریزش دیوارها، شیب استاندارد (1/1) یا 45 تا 60 درجه است که شما باید برای ساخت دیواره‌های استخر باید حتما به آن توجه کنید.
- صاف کردن و متراکم کردن سطوح با حداقل 70 درصد تراکم با کوبیدن غلتک‌ها و جمع‌آوری شن و پاشیدن مواد نرم مانند ماسه.
- برای زیبایی شکل هندسی استخر و عدم فروریختن دیوارها، می‌توانید از آجر گچ‌بری یا بتن‌ریزی استفاده کنید. البته این مورد کار ضروری و الزامی نیست.
- ایجاد ترانشه یا حوضچه در اطراف استخر؛ به نسبت عمق استخر به فاصله حدود 70 تا 100 سانتی‌متر با عرض 50 تا 70 سانتی‌متر و عمق 50 سانتی‌متر گودالی ایجاد کنید که لبه‌های ورقه‌های ژئوممبران در آن حفر شوند.
4. انتخاب ژئوممبران و ژئوتکستایل برای استخرهای ذخیره آب کشاورزی
با توجه به تنوع زیاد ژئوممبران‌ها و سازندگان آنها، انتخاب مناسب‌ترین ژئوممبران بسیار مهم است. شما برای خرید یک ورق پلی اتیلن (ژئوممبران) با کیفیت و استاندارد، باید بررسی و جستجو کنید.
به طور کلی شما برای خرید هر نوع ورق ژئوممبران با هر برندی باید به برخی نکات زیر توجه کنید:
- وجود برگه مشخصات به همراه استاندارد بین‌المللی GM13
- برگه بهره‌برداری از وزارت صنعت، معدن و تجارت
- برگه گارانتی 10 ساله برای عمق کمتر از 10 متر
برای هر کاربردی اعم از ساخت استخر پلیمری یا عایق استخر باید در خرید ژئوممبران استاندارد و با کیفیت دقت و بررسی کنید.
5. تعیین ورودی/خروجی آب برای استخرهای ذخیره آب کشاورزی
انواع لوله کشی مورد نیاز استخر کشاورزی :
- لوله ورودی
- لوله خروجی
- لوله سرریز آب
جنس تمامی این لوله‌ها باید پلی اتیلن باشند. لوله‌های ورودی در جایی درست و صحیح در استخر کشاورزی باید قرار بگیرند. فیلتر حوض یا چند لایه و خروجی آن باید با پمپ روی شناور (ترجیحاً توسط اتاق مشبک ساخته شده از پلاستیک و آلومینیوم) یا پمپ کفشی همراه باشد.
6. اجرای لایه‌های ژئوتکستایل و ژئوممبران و جوشکاری آنها
لطفا توجه داشته باشید که برای نصب عایق باید شرایط آب و هوایی مناسب برای جوشکاری باشد. به عنوان مثال هرگز باران نبارد و دمای محیط بین 0 تا 70 درجه سانتیگراد باشد. ابتدا روکش نمدی محافظ پهن ژئوتکستایل را با خشک کن حرارتی وصل کنید و سپس نوبت به استفاده از لایه ژئوممبران می‌رسد. پس از اتصال، لبه‌ها روی هم قرار می‌گیرند و روی کف و دیواره‌های استخر صاف می‌شوند. در صورت تمیز و خشک بودن لبه‌ها، با استفاده از دستگاه جوش حرارتی اتوماتیک، ورق‌ها را با دو خط جوش به فاصله 1.5 سانتی‌متر به یکدیگر باید جوش دهید.
7. ایجاد حصار محافظ برای استخر ذخیره آب کشاورزی (استخر ژئوممبران)
با توجه به اهمیت جلوگیری از غرق شدن انسان یا سایر حیوانات، به ویژه قبل از هر گونه آبگیری، نصب نرده و علائم هشداردهنده الزامی است و در صورت هرگونه سهل‌انگاری و وقوع هر گونه حادثه و خسارات مالی یا جانی، مالک یا بهره‌بردار گناه‌کار شناخته می‌شود.
نرده توری‌های گالوانیزه مشبک 6*6 که با سیم 2.5 به همراه عرض 2 متر یا لوله‌های آهنی به قطر 5 سانتی‌متر (لوله داربستی) با تیر نبشی 6 و طول 300 سانتی‌متر که زاویه خمش 50 سانتی متری دارند، بهترین انتخاب برای حصار هستند.
8. مصرف آب برای استخرهای ذخیره آب کشاورزی (استخر ژئوممبران)
پس از انجام انواع مختلف تست توسط تکنسین مربوطه، بررسی نقاط جوش (در صورت اعمال لوله مربوطه)، و کنترل اتصالات اتصال، می‌توانیم آبگیری را برای استخر شروع کنیم.
به عنوان اولین سطح آبگیری باید استخر را از ارتفاع 50 تا 70 سانتی‌متری از سطح کف آن پر کنیم و پس از گذشت دو روز (که در آن ورق ژئوممبران به خوبی در کف استخر بنشیند) مصرف آب را بررسی می‌کنیم.
پس از گذشت دور روز، مجددا میزان آب را در روز سوم و چهارم، با در نظر گرفتن میزان تبخیر آب برای هر منطقه، اندازه‌گیری می‌کنیم. در صورت عدم کاهش حجم آب، مراحل آزمایش بعدی را برای سطوح مختلف 30%، 60% و 90% از حجم آب استخر انجام می‌دهیم. خطوط آب را در استخر بررسی می‌کنیم، در صورتی که آب از مقدار طبیعی کمتر، کم شده باشد باید سوراخ‌های موجود را بررسی و اصلاح کنید.
9. کنترل نهایی و پر کردن ترانشه استخر ذخیره آب کشاورزی (استخر ژئوممبران)
در حین آبگیری تعدادی کیسه خاک در ترانشه لبه ورق‌ها قرار دهید تا با اضافه شدن آب ورق حرکت نکند و کاملا در کف بستر استخر ثابت بماند. پس از آبگیری استخر، سوراخ ترانشه با خاک یا بتن سبک پر می‌شود.
یادداشت پایانی
در این مطلب سعی بر آن داشتیم که شما را با ورق ژئوممبران و نحوه ساخت استخر با بهره از ژئوممبران را توضیح دهیم. شما جهت ذخایر آبی و کشاورزی راحت‌تر در فصول کم آب می‌توانید از این روش استفاده کنید.
