ورق ژئوممبران
در ادامه مقاله بررسی کاربرد ورق ژئوممبران در کنترول مشکلات آب در کشاورزی و معدن به بررسی انواع ورق ژئوممبران و ویژگی های هر کدام می پردازیم.
در جدول ویژگی های ۵ نوع ورق ژئوممبران شامل پلی اتیلن سخت (HDPE) پلی اتیلن سبک خطی (LLDPE) / پلی پروپیلن انعطاف پذیر (IPP) / پی وی سی (PVC) و لاستیک بوتیل (Butyl rubber) ارائه شده است.
| نوع ژئوممبران | مزیت ها | معایب |
| پلی اتیلن سخت (HDPE) | مقاومت شیمیایی بالا / مقاومت جوش خوب | مقاومت کم در برابر UV |
| پلی اتیلن سبک خطی LLDPE)( | انعطاف پذیری بیشتر از HDPE / کرنش چند محوری / درزهای صحرایی کمتر | مقاومت کم در برابر UV / مقاومت شیمیایی کمتر نسبت به HDPE |
| پلی پروپیلن انعطاف پذیر (IPP) | مقاومت چند محوری عالی / مطابقت خوب در اجرا | مقاومت کم در برابر هیدروکربن و کلرید |
| PVC | سادگی درزبندی / درزهای صحرایی کم | مقاومت کم در برابر UV |
| لاستیک بوتیل (Butyl
rubber) |
مقاوم در برابر UV و هوازدگی / مقاوم در برابر ازن | مقاومت کم در برابر هیدروکربن |
اکثر استخرهای ذخیره آب کشاورزی کشور عمدتاً از ورق ژئوممبران HDPE با ضخامت بیشتر از ۱ میلی متر استفاده شده است.
بنابراین ورق ژئوممبران HDPE سیاه رنگ با ضخامت ۱/۵ میلیمتر به منظور پوشش همراه با یک لایه ژئوتکستایل روی بتن بستر قرار میگیرد.
بهره برداری از استخر آب، با ورق ژئوممبران
قبل از نصب ژئوتکستایل روی بستر بتنی، ابتدا تمام رسوبات به بیرون از استخر منتقل و علف های هرز موجود حذف شدند.
در مرحله بعد با ملات ماسه سیمان ترک های بزرگ درزگیری و حفره ها پر شدند.
پس از آماده سازی بستر رول های ژئوتکستایل و ورق ژئوممبران به محل پروژه حمل و به داخل استخر منتقل گردیدند.
پیش از آغاز مراحل نصب و به منظور ارزیابی مشخصات فیزیکی مکانیکی و شیمیایی مصالح ژئوسنتتیک نمونه هایی از رول های ژئوممبران و ژئوتکستایل تهیه و در آزمایشگاه بررسی می شوند.
پس از تأیید کیفیت این مصالح به کار گرفته شدند.
ابتدا ژئوتکستایل ها روی استخر گسترده و سپس محل های همپوشانی آنها به یکدیگر متصل گردید لایه ژئوتکستایل و ژئوممبران نصب شده بر روی استخر در ترانشه مهاری ایجاد شده در تاج استخر مهار شد.
در ژئوتکستایل همپوشانی حداقل ۱۵ سانتی متر با استفاده از جوش هوای داغ به یکدیگر اتصال یافتند
و در مرحله بعد رول های ژئوممبران با دستگاه جوش مضاعف با همپوشانی حداقل ۱۰ سانتی متر به یکدیگر متصل شدند.
به منظور مهار و تثبیت ورق ژئوممبران روی استخر، ابتدا از تسمه های فلزی و میخ فولادی در تاج استخر استفاده می شود.
اما به دلیل مسائل اجرایی و با توجه به شیب زیاد دیواره های استخر لبه های بالایی ژئوتکستایل و ورق ژئوممبران با ترانشه مهاری تثبیت می شود.
پس از اتصال تمام ژئوممبران ها و مهار آنها ترانشه حفر شده با استفاده از ماشین پر و به صورت دستی هموار شده.
و در حوضچه کف استخر نیز به دلیل وجود لوله های ورودی و خروجی در یکی از دیواره ها از نئوپرن تسمه فلزی و میخ فولادی استفاده می شود. بدین ترتیب استخر برای بهره برداری وآبگیری آماده است.
انتخاب ورق ژئوممبران
با توجه به تعداد زیاد ورق ژئوممبران پلیمری موجود در بازار انتخاب نوع مصالح که با در نظر گرفتن کاربرد مورد نظر مناسب ترین کارایی را داشته باشد اهمیت خاصی دارد
زیرا انواع ورق ژئوممبران ویژگیهای متفاوت دارند که بر چگونگی ،نصب دوام طول عمر و کارآیی کلی آنها تأثیر می گذارد
در خصوص فاکتورهای نصب ورق ژئوممبران باید دقت بیشتری شود
همچنین برای آب بندی در حوضچه کف استخر استفاده از نئوپرن و تسمه و میخ فولادی می شود، اما همانگونه که بعداً اشاره خواهد شد. در عمل این سیستم باید کلاً تغییر داده شود
زیرا کارآیی مورد انتظار را برآورده نمی کند .
بنابراین لازم است در خصوص عملکرد هر پروژه روشهای طراحی با معیارهای لازم مطابقت داشته باشد
در بعضی پروژه ها در نهایت از ترانشه مهاری در تاج استخر و برای آب بندی حوضچه کف استخر نیز از روش مناسب دیگری استفاده می شود.
در هر حال نکته مهم آن است که ژئوممبران به خصوص ورق ژئوممبران HDPE یا پوشش دهنده ها باید به عنوان یک مانع در برابر آب در نظر گرفته شود
و به هیچ وجه نباید به عنوان عاملی برای تحمل تنش لحاظ گردد و هدف از طراحی مناسب باید آن باشد که تنشها را در ژئوممبران به حداقل برساند.
نکته دیگر آنکه آزمون های شاخص رایج در کشور برای ورق ژئوممبران که در پروژه های مختلف اجرا شده اند
عبارت اند از شاخص جریان مذاب /MFIمیزان و پخش کربن سیاه /زمان القای اکسایش OIT
آزمون تعیین ضخامت و آزمون کشیدگی و آزمون های عملکردی به ندرت استفاده میشوند.
جمع بندی اولیه ورق ژئوممبران
ژئوسنتتیکها نیز مانند سایر مصالح نیازمنـد اسـتفاده از روشهای مناسـب در جابـه جـایی و نگهـداری هسـتند.
استفاده از روشهای نامناسب در جابه جایی، ضمن آسـیب رساندن به مصالح، در مراحل بهره برداری نیز اختلال ایجـاد خواهد کرد. که به بررسی نتایج کلی ورق ژئوممبران در مقاله بعدی می پردازیم.
با سپردن پروژه های خود به شرکت بزرگ آرین خاک ایرانیان با آسوده خاطر از بهترین مصاح و مواد ژئوسنتتیک و نحوه اجرا کار باشد.
