دلیل استفاده از ژئوممبران در قنات

قنات چیست؟ قنات سازه آبی است جهت استخراج آب های زیرزمینی و زیر سطحی همچنین هدایت آب های سطحی و فصلی در بالا دست از طریق میله چاه به گالری قنات و سپس به کمک نیروی ثقل به روستا و محل مناسب کشاورزی منتقل می شود.

این ابتکار و اختراع اصیل ایرانی با یکی از بزرگترین مشکلات و نقیصه آن در سطح کشور و همچنین ۳۴ کشور جهان از بدو ابداع تا کنون روبرو بوده

که همانا تلفات زیاد آب در طول مسیر خشکان و هرنج قنات می باشد که به جرات می توان گفت یکی از مهمترین دلایل اصلی بایر ماندن تعدادی از قنوات مهم و تاریخی بدلیل قرار گرفتن قسمتی از گالری قنات در رسوبات گچی و شنی و غیره است

و آب جاری در قنات در طول مسیر خشکان بر اثر نفوذ و نشت از دو طرف دیواره های گالری قنات تلفات آب را زیاد می نماید.

لذا با توجه به اینکه قنوات دایر موجود بدلیل خرده مالکی و عدم بنیه مالی مالکین و شاربین قنات بهره برداری کامل از آن ها به عمل نمی آید و با توجه به مسئله کمبود و بحران آب بخصوص در فصل تابستان بهره برداری صحیح از قنوات با استفاده از ژئوممبران جهت بالا بردن راندمان انتقال آب در گالری قنات می تواند در راستای حل مشکلات کم آبی و حتی عدم تغییر کیفیت آب در طول مسیر قنات و بحران های ایجاد شده موثر واقع شود.

و درصدی از آب بخش کشاورزی را تأمین نماید پوشش ژئوممبران در گالری قنات و تعمیم آن نیاز به عنایت بیشتر مسئولین دستگاه های ذیربط اجرایی استان یزد و معاونت آب و خاک وزارت جهاد ‏ کشاورزی دارد.

قسمت های مهم قنات که نیاز به ژئوممبران دارد

۱ – قسمت هرنج کانال) روباز یا آب تلف کن قنات :

این قسمت از مظهر قنات محلی که آب از گالری قنات خارج و ظاهر می شود شروع و تا محل استخر ذخیره آب زیر دست قنات یا محل مصرف کشاورزی به صورت کانالی رو باز ادامه دارد.

راندمان انتقال آب قنات در این قسمت متغیر بوده و بستگی به طول هرنج ، نوع پوشش ، بافت خاک کانال و غیره دارد و در این قسمت تلفات آب بر اثر نفوذ عمقی و نشت آب از دو طرف دیواره های کانال روباز زیاد بوده.

به دلیل روباز بودن کانال رشد گیاهان و در نتیجه و راندمان انتقال آب پائین می باشد ، تبخیر آب نیز در فصل تابستان در این قسمت زیاد می باشد بطور متوسط نسبت به کل ابدهی قنوات حدود ۵ درصد آب استحصالی از قسمت تران قنوات هنگام انتقال آب به محل مصرف کشاورزی در مسیر هرنج قنوات تلف می شود

به خصوص در مناطقی که بافت سست و شنی دارند لذا پیشنهاد میگردد عملیات پوشش گذاری هرنج با استفاده از ورق عایق ژئوممبران بمنظور بالا بردن راندمان انتقال آب انجام گیرد.

۲ – قسمت خشکان خشکه کار یا آب گم کن قنات :

این قسمت از مظهر قنات شروع، تا سفره آب زیرزمینی و مرز تران قنات ادامه دارد و طولانی ترین قسمت هر رشته قنات ، محسوب می شود.

که از کانال زیرزمینی کوره یا گالری در طول مسیر و تعداد چندین حلقه میله چاه قنات تشکیل شده است.

یکی از عوامل مؤثر در راندمان انتقال آب در قسمت خشکان و هرنج قنات میزان نفوذپذیری انواع روش های پوشش گذاری مسیر خشکان و هرنج قنوات جهت جلوگیری از تلفات آب می شود.

چرا از بین محصولات ژئوسنتتیک، ژئوممبران عایقی قوی تر است؟

ژئوممبران های عایق از جنس‌های مختلفی تهیه می‌شوند، اما معمولاً از پلیمرهایی مانند پلی‌وینیل کلراید (PVC) یا پلی‌پروپیلن (PP) ساخته می‌شوند که دارای خصوصیات عایقی بالا هستند.

به علاوه، این مواد مقاومت بالایی در برابر آب، شیمیایی‌ها و رطوبت دارند که آنها را به گزینه‌ی مناسبی برای استفاده در قنات و سد ها تبدیل می‌کند.

به طور کلی، ژئوممبران‌های پلیمری به دلیل ساختار و خصوصیاتشان، بهترین عملکرد را در ایجاد عایق در مقابل آب، رطوبت و عوامل خارجی دارند.