کشاورزی
امروزه یکی از وظایف عمده علم اقتصاد گردآوری آمار و تجزیه و تحلیل تشریح یا توضیح رابطه اقتصادی غامضی است که میان پول ،تولید ،قیمتها بیکاری و ساخت مالیاتی به صورتی منطقی و با مفهوم در ارتباط با یکدیگر وجود دارد.
تمام نظام های اقتصادی و همچنین افراد و دولتهای محلی پیوسته با مشکلی آزار دهنده و بسیار مهم روبرو هستند:
چگونه نیازهای نامحدود انسان برای کالا و خدمات را می توان با کالاهای موجود که عرضه ای به شدت محدود دارند.
برآورده ساخت نظر به اینکه فقط درصد کوچکی از کالاهای مورد نیاز عملاً می توانند در هر نقطه از جهان تولید شوند جوامع اقتصادی با مشکل اساسی ندرت کمیابی روبرو هستند.
ندرت کمیابی مردم را وا میدارد تا انتخاب کنند و هر اقدام ممکن را در جهت بهترین استفاده از کالاها و خدمات انجام دهند انتخاب کردن عملاً به این معنی است که برای به دست آوردن مقدار بیشتر از یک چیز باید مقدار کمتر از چیزهای دیگر برداشت در جهان امروز یکی از مشکلات اساسی بشر تأمین نیازهای غذایی است به گونه ای که امنیت غذایی به عنوان یکی از اهداف مهم سرلوحه برنامه های دولت ها قرار گرفته است.
بدون شک به منظور نیل به امنیت غذایی علاوه بر اتخاذ سیاست های مطلوب و برخورداری از منابع کافی باید تولید این صنعت به گونه ای باشد که تمامی نیازهای جامعه را برآورده کند از سوی دیگر تولید کشاورزی خود نیازمند دو گروه عوامل تولیدی می باشد.
چه عوامل فیزیکی در کشاورزی دخیل هستند؟
عوامل فیزیکی تولید از قبیل زمین بذر آب نیروی کار و غیره که وجود آنها از نظر کمی و کیفی شرط لازم تولید است.
عوامل غیر فیزیکی تولید که ریشه در مدیریت و اقتصاد این صنعت را دارند.
کشاورزی را به عنوان نیروی محرکه رشد اقتصادی در مراحل اولیه توسعه دانسته اند و در مراحل بعدی رشد هم برای بخش این صنعت حداقل پنج نقش عمده تأمین درآمد ایجاد اشتغال تأمین غذا ایجاد بازار و ارزآوری را در تغییر ساختار اقتصاد قائل هستند.
به لحاظ خصوصیات عدم وابستگی بخش این صنعت به خارج و فراهم بودن امکانات و منبع داخلی حرکت اولیه رشد اقتصادی میتواند از بخش کشاورزی باشد. به طوری که ممکن است چنین اولویتی برای بخشهای دیگر و مراحل اولیه فراهم نباشد.
بخش این صنعت معمولاً با هر بخش دیگری به صورت رقابتی عمل نمی کند بلکه رشد آن میتواند مکمل رشد بخش های دیگر باشد توجه دقیق تر به اکثر عواملی که مورد استفاده بخش کشاورزی است.
می تواند رقیب نبودن رشد این بخش را با رشد سایر بخشها توجیه نماید نقش بخش این صنعت از لحاظ تأمین درآمد اشتغال ارزآوری بازار و به ویژه تأمین غذا در میان سایر بخش ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است که شامل:
- تأمین غذا از وظایف اصلی کشاورزی در هر کشوری تأمین نیازهای غذایی آن جامعه است. اهمیت تأمین غذا به تنهایی می تواند مبنای استراتژی توسعه اقتصادی باشد.
- سهم کشاورزی در درآمد ملی بخش کشاورزی یکی از اجزاء تشکیل دهنده درآمد یا تولید ملی در اکثر کشورها است. ارتباط با بازار کشاورزی علاوه بر عرضه مواد خام خود مصرف کننده مهم بعضی از محصولات صنعتی است.
- گسترش کشاورزی تقاضای این بخش برای محصولات سایر بخش ها را افزایش داده و در مجموع رشد تولید ناخالص داخلی را زیادتر می کند.
- اشتغال ویژگیهای منحصر به فرد بخش کشاورزی این قابلیت را داراست که بتواند همواره مقدار قابل ملاحظه ای ازجمعیت جویای کار را جذب نماید.
- ایجاد توازن در بازار کار و سرمایه بخش کشاورزی میتواند از طریق انتقال مازاد نیروی کار و سرمایه به توسعه سایر بخش ها کمک نماید. البته این انتقال زمانی مولد است که اولا منجر به کاهش تولیدات کشاورزی نشود و ثانیا بخش های دیگر قابلیت جذب این مازاد را در خود داشته باشند.
مدیریت منابع آب کشاورزی
امنیت و مدیریت آب در بخش این صنعت مهم ترین راهبرد توسعه پایدار کشور است و با توجه به فرآیند توسعه کشور و دگرگونی اقتصاد ملی بخش این صنعت به تکیه گاه مهم امنیت و حیات اقتصادی کشور تبدیل شده است.
تقاضای رو به رشد جمعیت و ضرورت تأمین غذا و افزایش تولید توجه به بخش کشاورزی را به عنوان یکی از مهم ترین فعالیت های اقتصادی جمعیت و ضرورت تأمین غذا و افزایش تولید توجه به بخش کشاورزی را به عنوان یکی از مهم ترین فعالیت های اقتصادی کشور که نقش زیادی در مدیریت این بخش و تأمین مایحتاج کشور دارد ضروری می سازد.
از آنجا که سهم بالای مصرف آب در بخش این صنعت کشور را با بحران کم آبی مواجه کرده در حال حاضر پتانسیل آبی کشور دیگر پاسخگوی نیازهای رو به رشد تقاضای آب در این بخش نیست لذا مدیریت منابع و بهینه سازی مصرف آب در بخش کشاورزی تنها راه کار مقابله با بحران کم آبی است.
یکی از چالش های جهان امروز بحران کم آبی است و برای حل این مشکل کشورهای مختلف باید منابع آبی خود را به بهترین نحو مدیریت کنند تجربه نشان می دهد نگرانی های موجود در خصوص کم آبی و بحران آب موجب بروز تنش و اختلاف در مناطق مختلف جهان به خصوص کشورهای فقیر خواهد شد رشد جمعیت و رشد اقتصادی بحران کم آبی را تشدید می کند.
گرچه عوامل متعددی مانند تغییرات جوی و عدم ثبات در الگوهای بارندگی افزایش جمعیت گسترش شهرنشینی و توسعه فعالیت های کشاورزی و صنعتی منجر به افزایش سرانه مصرف شده است.
اما در این میان فاکتورهای دیگری همچون مدیریت سنتی در بهره برداری و مصرف آب در کشاورزی و مصرف غیر اقتصادی منابع آب زیرزمینی نیز تاثیر قابل ملاحظه ای داشته و باعث افت شدید سطح آب های زیرزمینی در قالب بهره برداری بی رویه از چاه های نیمه عمیق و عمیق می شود.
یکی از راه های صرفه جویی در آب و ورود به کشاورزی مدرن، استفاده از محصولات و سازه های ژئوسنتتیک است.
