همیشه وجود آب در بستر هر نوع سازه‌ای، مشکل آفرین بوده و مساله‌ای نگران کننده به شمار می‌آید؛ چرا که رطوبت و آب موجب تخریب سازه میشود که این اتفاق، هزینه و زمان پروژه را به شدت افزایش می‌دهد. زهکشی با بهترین متریال مثل دیمپل شیت، می‌تواند با کنترل جریان آب و تخلیه آن، از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کند و خطرات جانی و مالی را کاهش دهد.
زهکشی
زهکشی از نظر لغوی به معنای خشک کردن آب زمین است. از جمله مشکلات بسیار مهم که هنگام گودبرداری ساختمان‌ها پیش می‌آید، وجود آب در بستر سازه است که می‌تواند به دو صورت سطحی و زیرزمینی باشد و یا در نتیجه نشت چاه فاضلاب همسایگان ساختمان، ایجاد شود.
در محل‌هایی که سطح ایستایی بالایی دارند، باید با انجام دادن کارهایی تخصصی آب را از محل ساخت سازه، دور کنیم تا پس از ساختن ساختمان، از نفوذ و وارد شدن آب و رطوبت به ساختمان و مشکلات ناشی از آن جلوگیری کنیم. به هدایت و دور کردن آب در اصطلاح، زهکشی می‌گویند.
سطح ایستایی
محلی که آب زیرزمینی به طور طبیعی در آن وجود دارد و در فصول مختلف و در شرایط بارندگی این سطح ایستایی تغییر می‌کند. هدف اصلی در عملیات زهکشی، کاهش این سطح ایستایی است.
در واقع عملیات کنترل جریان آب که موجب جلوگیری از نفوذ آب و رطوبت به فونداسیون و دیوارهای حائل سازه میشود، به عنوان زهکشی گودهای ساختمانی شناخته میشود.
کار طراحی و اجرای عملیات زهکشی گودهای ساختمانی، کاملا تخصصی است و باید توسط متخصص‌های باتجربه و حرفه‌ای انجام شود.
خطرات نفوذ آب به سازه
نفوذ آب و یا هر گونه رطوبت ناشی از آب‌های زیرزمینی و فاضلاب‌ها به گودهای ساختمانی، تبعات خطرناک و خسارت‌های سنگینی به همراه دارد. از جمله مشکلاتی که نفوذ آب ایجاد می‌کند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش ظرفیت باربری خاک زیر فونداسیون
- نشست و تخریب فونداسیون‌ها
- آسیب به سازه
- تخریب پیشانی خاکی گود
- افزایش زمان و هزینه پروژه
مزایای زهکشی گودهای ساختمان
بهترین روش برای جلوگیری از نفوذ آب، زهکشی است. زهکشی گودهای ساختمانی، علاوه‌بر اینکه یک ضرورت است، فواید زیادی در جهت استحکام سازه دارد. از جمله این فواید:
- افزایش استحکام خاک
- جلوگیری از سیلاب‌های سطحی
- کاهش رطوبت در کناره‌های ساختمان
- افزایش ظرفیت باربری خاک زیر فونداسیون
- کاهش هزینه‌ها و زمان در پایدارسازی و گودبرداری
- رفع خطر احتمالی ناشی از وارد شدن آب به بستر گودبرداری
- جلوگیری از وارد شدن صدمه‌های احتمالی در زمان بهره برداری
سیستم زهکشی
سیستم‌های زهکشی گودها و سازه‌های زیر زمینی، با توجه به میزان دبی آب ورودی و شرایط خاص هر پروژه برای کنترل جریان آب، طراحی و اجرا میشود.
روشهای مختلفی برای کنترل آب در گودبرداری‌ها ارائه شده است که هر یک برای شرایط خاصی موثر هستند. فاکتورهایی برای انتخاب روش مناسب وجود دارد؛ مثل شرایط محیطی محل ساخت، توپوگرافی منطقه، میزان نفوذپذیری خاک و جنس آن، نوع آب ورودی (فاضلاب یا آب زیرزمینی) که در اجرای نوع سیستم زهکشی، تعیین‌کننده هستند.
سیستم‌های زهکشی در واقع مسیرهای کنترل‌شده برای جریان آب هستندکه باعث کاهش فشار نشت آب در سازه‌های مختلفی مثل سدهای خاکی، دامنه‌ها، سازه‌های نگاهدارنده، راه‌ها، خاکریزهای واقع در سطح دامنه‌ها، تونلها، سرریزها و گودهای ساختمانی می‌شوند.
سیستم‌های زهکشی اگر با پمپاژ تلفیق شوند، میزان نیروهای بالازدگی را در سازه‌هایی که زیر سطح ایستایی قرار گرفته‌اند، کاهش می‌دهند.
سیستم زهکشی به دو شکل قابل اجرا است. با توجه به شرایط سازه، بعضی سیستم‌های زهکشی در زمان طراحی سازه، ایجاد می‌شوند و بعضی دیگر بعد از پایان پروژه، به عنوان روش ترمیمی، استفاده می‌شوند.
در زمان اجرای عملیات ساخت و ساز، باید به طور مداوم از کانال‌ها و آبروها مواظبت نمود تا آسیبی به آن‌ها وارد نشود. این مسیرهایی که حین ساخت و یا پس از اتمام ساخت سازه، برای زهکشی و تخلیه آب ایجاد می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید همیشه تمیز نگه داشته شوند تا مانعی برای عبور و تخلیه آب ایجاد نشود. همچنین جریان آب باید به راحتی و آزادانه ورود و خروج داشته باشد تا زهکشی به شکل صحیح انجام شود.
دیمپل شیت
دیمپل شیت، ماده‌ای است که فضای مورد نیاز برای زهکشی آب را فراهم می‌آورد. ساختار و شکل ظاهری دیمپل شیت به شکل شانه تخم مرغ است که مانعی برای ایجاد فشار هیدرواستاتیکی در پشت سازه محسوب میشود.
ویژگی‌های دیمپل شیت
دیمپل شیت به عنوان زهکش، ویژگی‌های کارآمد و موثری دارد که باعث شده انتخاب مناسبی برای زهکشی انواع سازه باشد.
- عدم نفوذ پذیری
- کارایی بالا
- عمر طولانی
- قیمت مناسب
- مقاومت در برابر ضربه هنگام نصب
مزایای دیمپل شیت
استفاده از دیمپل شیت به عنوان عایق زهکشی در گودهای ساختمانی و سایر سازه‌ها مزایای کارآمدی از جمله موارد زیر را دارد:
- نصب آسان بدون نیاز به ابزار تخصصی
- عبور آب و جلوگیری از تجمع آب در اطراف سازه
- بهبود کیفیت بتن
- وزن پایین
- عدم نیاز به سطح خشک هنگام نصب
- مقاومت بالا در برابر بتن پاششی
- انعطاف‌پذیر بالا در تماس با سطوح ناهموار
- تولید شده در اندازه‌های متنوع
- عدم محدودیت نصب در شرایط آب و هوایی مختلف
دیمپل شیت‌هایی با ارتفاع بالاتر، قابلیت بیشتری برای انتقال آب دارند. دیمپل شیت‌ها به دلیل ساختار با کیفیت، می‌توانند در مدت طولانی عملکرد مناسبی داشته باشند که در طول عمر سازه و وارد نشدن خسارت‌های زیرساختی، تاثیر مستقیم دارد.
هر چه تعداد لایه‌های دیمپل شیت بیشتر باشد، میزان کارآمدی و استحکام آن نیز افزایش می‌یابد؛ به ویژه در برابر پارگی مقاوم‌تر میشود. این مقاومت بالا، در برابر بارهای دائمی به خوبی تاثیر خود را نشان می‌دهد. لایه‌های بیشتر دیمپل شیت، مقاومت آن را در شرایط جوی سخت مثل سرما یا گرمای شدید و تنش‌های محیطی نیز افزایش می‌دهد.
هنگام نصب دیمپل شیت بر روی آن، یک لایه‌ی هشدار (signal layer) قرار می‌گیرد. چنانچه آسیبی به لایه‌های دیمپل شیت وارد شود، از طریق این لایه هشدار می‌توان قسمت آسیب‌دیده را یافت و ترمیم کرد.
سخن پایانی
زهکشی یکی از اساسی‌ترین مراحل ساخت یک سازه به ویژه در گودبرداری سازه‌های ساختمانی است. وجود آب و رطوبت در خاک طبیعی است اما برای ساختن سازه، باید از نفوذ آب به زیرساخت جلوگیری شود تا نشستی اتفاق نیافتد و از خطرات جانی و مالی اجتناب شود. استفاده از دیمپل شیت برای زهکشی و کنترل جریان آب، یکی از موثرترین روشهای خشک کردن آب است که با ویژگی‌های کارآمدی چون دوام بالا، انتخاب مناسبی برای زهکشی انواع سازه می‌باشد.
