صنعت پتروشیمی در ایران از دهه ۱۳۴۰ (۱۹۶۰ میلادی) با تأسیس نخستین واحدهای تولیدی آغاز شد. در طول دهه‌های بعدی، تعداد و مقیاس واحدهای پتروشیمی در ایران رشد کرد و برای کشور به عنوان یکی از مهمترین صنایع تبدیلی و تکمیلی تبدیل شد. این صنعت به عنوان یکی از منابع درآمدزایی بزرگ برای اقتصاد کشور نقش دارد و محصولات پتروشیمی ایران به بازارهای جهانی صادر می‌شوند. تاریخچه پتروشیمی ایران شامل توسعه انواع محصولات پتروشیمی از جمله پلیمرها، کودها، رزین‌ها و مواد شیمیایی است.
به طور کلی، تاریخچه صنعت پتروشیمی در ایران می‌تواند به مراحل زیر تقسیم شود:
۱. **آغاز تأسیس واحدهای نخستین (در دهه ۱۳۴۰)**: در دهه ۱۳۴۰ با تأسیس واحدهای پتروشیمی نخستین در ایران، تولید محصولات اولیه مانند اتیلن، پلی‌استایرن و پلی‌اتیلن آغاز شد.
۲. **توسعه در دهه‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰**: در دهه‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰، توسعه و گسترش واحدهای تولیدی پتروشیمی ادامه یافت. افزایش نیروگاه‌های پتروشیمی و تولید محصولات متنوع مانند پلی‌وینیل کلراید (PVC)، پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) و آمونیوم نیترات نمونه‌های این دوره بود.
۳. **توسعه پروژه‌های بزرگ در دهه‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰**: در این دوره، پروژه‌های پتروشیمی بزرگ‌تری نظیر اتیلن، پروپیلن، اوره، متانول و… در سراسر کشور راه‌اندازی شدند. این پروژه‌ها به توسعه بخش صنعت پتروشیمی و افزایش تولیدات و صادرات این محصولات کمک کرد.
۴. **توسعه محصولات پیشرفته و تکمیلی**: از دهه ۱۳۹۰ به بعد، تمرکز بر روی تولید محصولات پیشرفته‌تر و تکمیلی افزایش یافت. این شامل پلاستیک‌های پیشرفته، رزین‌ها، مواد شیمیایی، محصولات پلیمریزاسیون، و مواد کشاورزی است.
در کل، صنعت پتروشیمی در ایران از طیف گسترده‌ای از محصولات استفاده می‌کند که در بسیاری از جوانب اقتصادی و صنعتی کشور تأثیر مهمی داشته است.
رشد و توسعه صنعت پتروشیمی در ایران به وفور به تلاش‌ها و نقش‌آفرینی گروه‌ها و افراد مختلف در دولت، صنعت و علم باز می‌گردد. برخی از افرادی که در رشد و توسعه این صنعت نقش داشته‌اند عبارتند از:
۱. **محمدرضا شهریاری**: به عنوان مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی ایران (NPC) و مسئول اجرایی اصلی در توسعه پروژه‌های پتروشیمی در دهه‌های ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰.
۲. **حسین کمالی**: به عنوان معاون وزیر نفت و رییس شرکت ملی پتروشیمی ایران در دوران مختلف، نقش مهمی در توسعه این صنعت داشته است.
۳. **محسن پورسیدی**: به عنوان مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران (NIGC)، نقش کلیدی در توسعه پروژه‌های گازی و پتروشیمی ایفا کرده است.
۴. **علی اکبر صالحی**: به عنوان مدیرعامل شرکت پتروشیمی تبریز و کارشناس برجسته در زمینه صنعت پتروشیمی، در توسعه و بهره‌برداری از واحدهای پتروشیمی تبریز دخیل بوده است.
این اشخاص تنها نمونه‌هایی از اشخاصی هستند که در توسعه و رشد صنعت پتروشیمی ایران نقش داشته‌اند. اما مهم است به یاد داشت که توسعه این صنعت به عوامل متعدد دیگر نیز وابسته بوده و تلاش‌های جامعه علمی، کارگران، مهندسان، مدیران و دولت در این زمینه نقش بسزایی داشته‌اند.
صنعت پتروشیمی در ایران توسط یک ترکیب از افراد در حوزه‌های مختلف به رشد و توسعه رسیده است. این افراد به عنوان کارآفرینان، مدیران، مهندسان، دانشمندان و مقامات دولتی به ایجاد و توسعه این صنعت عمده کمک کرده‌اند. به عنوان مثال:
– **مدیران و مقامات دولتی**: دولت ایران نقش کلیدی در توسعه صنعت پتروشیمی داشته است. تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌های دولت در زمینه تخصیص منابع، تسهیلات مالی و قوانین مرتبط با این صنعت تأثیر بزرگی داشته‌اند.
– **مهندسان و دانشمندان**: توسعه فناوری‌های نوین در زمینه پتروشیمی از طریق تلاش‌های مهندسان و دانشمندان این حوزه ممکن شده است. طراحی، بهره‌برداری از واحدهای تولیدی پیچیده، بهبود فرآیندها و کاهش اثرات زیان‌بار بر محیط زیست از جمله دستاوردهای آنهاست.
– **کارگران**: کارگران مهمترین بخش در تولید پتروشیمی هستند. تولیدات این صنعت نیاز به نیروی انسانی ماهر و با تجربه دارد که با کیفیت بالا محصولات تولیدی را به بازار عرضه می‌کنند.
– **سرمایه‌گذاران**: سرمایه‌گذاران عمده نقشی در تأمین منابع مالی جهت احداث و بهره‌برداری از واحدهای پتروشیمی داشته‌اند. بدون سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه، توسعه این صنعت به این مرحله نمی‌رسید.
– **گروه‌های تحقیقاتی و دانشگاه‌ها**: تحقیقات علمی و توسعه فناوری در دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی نقش حیاتی در توسعه فرآیندها و محصولات جدید دارد.
رشد و توسعه صنعت پتروشیمی در ایران نتیجه تعامل افراد و نهادهای مختلف در سطوح مختلف اقتصادی و فنی بوده و همه این نیروها با همکاری و هماهنگی توانسته‌اند این صنعت را به یکی از مهمترین صنایع کشور تبدیل کنند.
کشور های طرف قرار داد با پتروشیمی ایران
ایران با بسیاری از کشورها قراردادهای همکاری در زمینه صنعت پتروشیمی امضا کرده است. این قراردادها ممکن است شامل همکاری‌های تجاری، فناوری، تأمین مواد اولیه و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های پتروشیمی باشند. برخی از کشورهایی که با ایران در این زمینه همکاری داشته یا دارند، عبارتند از:
– **چین**: چین یکی از مهمترین همکاران تجاری و سرمایه‌گذاران در صنعت پتروشیمی ایران است. تجارت مواد اولیه و تجهیزات، همکاری در پروژه‌های تولیدی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک مثل تولید پلیمرها جزء همکاری‌های اصلی است.
– **هند**: هند نیز یکی از کشورهایی است که در زمینه تجارت مواد اولیه، فرآورده‌های پتروشیمی و همکاری‌های تولیدی با ایران همکاری دارد.
– **کره‌جنوبی**: همکاری‌های تجاری و تکنولوژیکی در زمینه‌هایی مانند پلیمرها و پتروشیمی در سطح بالا بین ایران و کره‌جنوبی انجام می‌شود.
– **ترکیه**: ترکیه نیز در زمینه صنعت پتروشیمی با ایران همکاری‌هایی انجام داده و تجارت فرآورده‌های پتروشیمی را انجام می‌دهد.
– **روسیه**: روسیه همکاری‌هایی در زمینه پتروشیمی با ایران داشته و ممکن است در زمینه‌هایی مثل تجارت و تکنولوژی همکاری داشته باشد.
به طور کلی، ایران با بسیاری از کشورها در سراسر جهان در زمینه صنعت پتروشیمی همکاری دارد که می‌تواند به تأمین منابع، تکنولوژی، بازارهای صادرات و توسعه این صنعت کمک کند. همچنین، این همکاری‌ها ممکن است به تبادل دانش و تجربیات در زمینه‌های مختلف مرتبط با صنعت پتروشیمی منجر شود.
از صنایع پتروشیمی در کجاها استفاده می شود؟
محصولات صنایع پتروشیمی در انواع مختلف برای مصارف مختلف در جوامع استفاده می‌شوند. این محصولات از طریق فرآیندهای پتروشیمی تولید می‌شوند و در زیر مواردی از جمله اصلی‌ترین مصارف آنها را می‌توان ذکر کرد:
- **پلاستیک‌ها**: انواع پلاستیک‌ها مانند پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، پلی‌استایرن و… در صنایع مختلف از جمله بسته‌بندی، خودروسازی، الکترونیک، مصنوعات خانگی و بهداشتی، لوازم ورزشی و…
- **کودها**: مواد شیمیایی تولیدی در صنایع پتروشیمی برای تولید کودها به کار می‌روند که در کشاورزی جهت افزایش تولید و بهبود کیفیت محصولات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- **رزین‌ها**: رزین‌ها به عنوان مواد اصلی در تولید رنگ‌ها، رزین‌های چسبنده، محصولات پوششی، مبلمان، کف‌پوش و…
- **مواد شیمیایی**: محصولات شیمیایی نظیر محلول‌ها، اسیدها، بازها، حلال‌ها، مواد شستشویی و بهداشتی، محصولات آرایشی و بهداشتی، مواد عایق و…
- **محصولات پلیمریزاسیون**: محصولاتی که از فرآیند پلیمریزاسیون تولید می‌شوند، مانند الیاف پلیمری، لوله‌ها، تخته‌ها، بطری‌ها و…
- **مواد اولیه شیمیایی**: بسیاری از محصولات دیگر صنایع مانند محصولات آلیاژی، مواد آلی و معدنی، مواد شیمیایی پایه در صنایع مختلف از پتروشیمی بهره می‌برند.
برای اطلاعات بیش تر به سایت ارین خاک ایرانیان سر بزنید.
