بلاگ

دریاچه ارومیه، که همچنین به نام دریاچه اورمیه نیز شناخته می‌شود، یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های شور جهان و قرارگاه طبیعی مهمی در ایران است. تاریخچه این دریاچه به قدمت‌هایی هزاران ساله بازمی‌گردد. در طول تاریخ، شهرها و تمدن‌های مختلف اطراف این دریاچه مستقر بوده‌اند و از آب‌های آن برای کشاورزی و دیگر مصارف بهره برده‌اند.

از دیرباز، این دریاچه به دلیل محیط شور و کم آبی خاص خود، تحت تأثیر تغییرات طبیعی و انسانی قرار گرفته است. بی‌توجهی به مسائل محیطی، کاهش جریان‌های آبی و تخریب حوضه آبریز این دریاچه باعث کاهش سطح آب و افزایش غلظت نمک شده است. این موضوع باعث تهدید به وضعیت زیستی دریاچه و اثرات منفی بر محیط زیست و اقتصاد منطقه شده است.

دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه یکی از بزرگ‌ترین دریاچه‌های شور جهان است و در شمال‌غرب ایران واقع شده است. این دریاچه به دلیل موقعیت جغرافیایی، اهمیت زیست‌محیطی و اقتصادی بسیاری دارد. ارومیه به عنوان یک محیط زیست منحصربه‌فرد، خانه برای پرندگان مهاجر و تولید محصولات شور می‌باشد.

متأسفانه، در سال‌های اخیر، کاهش سطح آب و افزایش غلظت نمک در این دریاچه باعث مشکلات جدی اقتصادی و زیست‌محیطی شده است. فاکتورهایی مانند کاهش جریان‌های آبی به دریاچه، انتشار تخریب حوضه آبریز، تغییرات اقلیمی و کشاورزی نادرست از جمله علل اصلی این مشکلات هستند.

در طول تاریخ، دریاچه ارومیه شاهد تغییراتی در ابعاد و شرایطش بوده است، اما این دوره کاهش بسیار سریع سطح آب و افزایش نمک مسائل جدی را برای منطقه ایجاد کرده است. تلاش‌هایی صورت گرفته است تا با بهره‌گیری از تکنولوژی‌ها و تغییر الگوی مصرف آب، به بهبود وضعیت دریاچه ارومیه کمک شود.

دریاچه ارومیه در شمال‌غرب ایران واقع شده است. این دریاچه در استان آذربایجان غربی قرار دارد و مناطق اطراف آن شامل شهرهای ارومیه، مهاباد، نقده و پیرانشهر می‌شوند.

علت خشک شدن دریاچه ارومیه

علت اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه به عوامل مختلفی برمی‌گردد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کاهش جریان‌های آبی: کاهش آب‌های رودخانه‌ها و سایر جریان‌های آبی که به دریاچه تغذیه می‌کنند، یکی از عوامل اصلی خشک شدن آن است. این کاهش معمولاً به دلیل تخریب حوضه آبریز و تغییر الگوی مصرف آب در مناطق اطراف دریاچه رخ می‌دهد.

2. تغییرات اقلیمی: تغییرات در الگوی بارش‌ها و دماها می‌تواند به تخلیه آب از دریاچه ارومیه تأثیر بگذارد. افزایش دما، تبخیر بیشتر آب از سطح دریاچه را تسریع می‌کند.

3. تخریب حوضه آبریز: فعالیت‌های انسانی مانند ساخت سد‌ها، استخراج آب زیرزمینی بیش از حد، کشاورزی نادرست و نفتکش‌ها می‌توانند باعث تغییر در تراز آب دریاچه شده و به کاهش سطح آب و افزایش غلظت نمک منجر شوند.

4. کشاورزی و دیم‌کاری نادرست: استفاده بیش از حد از آب‌های دریاچه برای آبیاری کشاورزی و دیم‌کاری، به تخلیه آب از دریاچه کمک می‌کند.

5. پدیده تبخیر: میزان تبخیر آب از سطح دریاچه نیز به تغییرات اقلیمی و دماها بستگی دارد و ممکن است باعث کاهش سطح آب دریاچه شود.

این عوامل به همراه یکدیگر باعث کاهش سطح آب و افزایش غلظت نمک در دریاچه ارومیه شده و به مشکلاتی زیست‌محیطی و اقتصادی منجر شده‌اند.

دریاچه ارومیه اب کجاهارا تامین میکرد؟

دریاچه ارومیه آب خود را از منابع مختلفی تأمین می‌کند که عبارتند از:

1. رودخانه‌ها: دریاچه ارومیه توسط بیش از 60 رودخانه و جریان آبی تغذیه می‌شود. بیشترین جریان آبی از رودخانه‌های زرشک، زاب، اوشندره و سیمین است که به دریاچه می‌ریزند.

2. بارش‌های بارانی و برفی: بارش‌های جوی نیز به تأمین آب دریاچه ارومیه کمک می‌کند. آب‌های بارشی به شکل مستقیم یا از طریق سیستم‌های آبیاری به دریاچه می‌ریزند.

3. آب‌های زیرزمینی: بخشی از تغذیه آب دریاچه ارومیه از طریق آب‌های زیرزمینی صورت می‌پذیرد. این آب‌ها از چاه‌ها و چشمه‌ها به دریاچه می‌ریزند.

4. شورابه‌ها و دریاچه‌های کوچک: دریاچه‌ها و شورابه‌های کوچکی نیز در اطراف دریاچه ارومیه وجود دارند که ممکن است در برخی موارد آب به دریاچه می‌ریزند.

از آنجا که منابع آبی در منطقه در حال کاهش هستند و تعداد زیادی از رودخانه‌ها جریان آب کمتری دارند، تغییر الگوی مصرف آب و بهره‌برداری پایدار از منابع آبی از اهمیت بالایی برخوردار است تا جلوی خشک شدن دریاچه ارومیه گرفته شود.

به طور کلی، منابع تأمین آب دریاچه ارومیه شامل سه دسته اصلی می‌شوند: رودخانه‌ها، بارش‌های بارانی و برفی، و آب‌های زیرزمینی.

1. رودخانه‌ها: دریاچه ارومیه توسط شبکه وسیعی از رودخانه‌ها و جریان‌های آبی تغذیه می‌شود. این رودخانه‌ها از مناطق مختلفی به دریاچه می‌ریزند. به عنوان مثال، رودخانه‌های زرشک، زاب، اوشندره و سیمین از اصلی‌ترین منابع آبی هستند که به دریاچه ارومیه می‌ریزند.

2. بارش‌های بارانی و برفی: بارش‌های جوی از باران و برف نیز یک منبع مهم برای تأمین آب دریاچه ارومیه محسوب می‌شود. آب‌های بارشی به صورت مستقیم به دریاچه جاری می‌شوند یا از طریق سیستم‌های آبیاری به دریاچه منتقل می‌شوند.

3. آب‌های زیرزمینی: آب‌های زیرزمینی نیز به تغذیه دریاچه ارومیه کمک می‌کنند. این آب‌ها از چاه‌ها، چشمه‌ها و منابع زیرزمینی به دریاچه جریان دارند.

همچنین، در مناطق اطراف دریاچه، دریاچه‌ها و شورابه‌های کوچکی نیز وجود دارند که ممکن است در برخی موارد آب به دریاچه ارومیه می‌ریزند.

باید توجه داشت که تغییر الگوی بارش‌ها و کاهش جریان‌های آبی به علت تخریب حوضه آبریز، تغییرات اقلیمی و استفاده نادرست از منابع آبی، باعث کاهش تدریجی سطح آب دریاچه ارومیه و افزایش غلظت نمک در آن شده است.

به همین دلیل، تدابیر جدی برای مدیریت منابع آبی و بهره‌برداری پایدار از آب‌ها از اهمیت بسیاری برخوردارند تا این مشکلات رو به کاهش یابند و تعادل در محیط زیست دریاچه ارومیه حفظ شود.

پیشینه از نخستین اشارات به دریاچه ارومیه کتیبه سدهٔ نهم پیش از میلاد مسیح (سلطنت بین ۸۵۸–۸۲۴ قبل از میلاد) است که به دو نام در محل دریاچهٔ ارومیه اشاره شده:

پرسواه و ماتای (یا میتانی‌ها). هنوز روشن نیست که این نام‌ها به منطقه یا قبیله یا پادشاهی اشاره دارد. دریاچهٔ ارومیه یک دریاچه شور در شمال غربی کشور ایران است که طبق تقسیمات کشوری ایران، این دریاچه میان دو استان آذربایجان غربی و استان آذربایجان شرقی قرار گرفته‌است. بررسی نوسانات سطح آب دریاچه‌ها به لحاظ اهمیت، ماهیت و موقعیت این مجموعه‌های آبی در سال‌های اخیر اهمیت ویژه ای پیدا کرده‌است. دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران می‌باشد.