روش‌های درآمدزایی و پرورش تجاری از جلبک اسپیرولینا

اسپیرولینا یک ریزجلبک تک سلولی است که به شکل کلنی‌های متصل به هم زیست می­‌کند. این کلنی‌ها را رشته یا فیلامنت می­نامند و معمولا به شکل فنر در زیر میکروسکوپ قابل مشاهده هستند.

اسپیرولینا همچون تمام موجودات دیگر جهان، به مقداری فضای آزاد برای فعالیت‌های زیستی خود نیازمند است، یا به عبارت تخصصی‌تر تراکم زیستی مشخصی دارد. موجودات زنده از این فضای آزاد برای به دست آوردن مواد لازم از محیط برای ادامه بقا (مثل اکسیژن) و دور کردن مواد اضافی (مثل_۲( CO استفاده می­‌کنند.

تراکم زیستی یا بایومس (Biomass) در واقع بیانگر جرم زیستی موجود در واحد وزن، سطح یا حجم است و هر موجود زنده، حداکثر بایومس خاص خود را دارد. مقدار حداکثر بایومس، شاخصی بسیار با اهمیت برای پرورش دهنده است چرا که مقدار محصولی که می­تواند به دست آورد را به وی نشان می­دهد.

در مورد ریزجلبک اسپیرولینا، حداکثر زیست توده در شرایط بسیار کنترل شده آزمایشگاهی معمولا ۱۵ گرم بر مترمکعب (۱۰۰۰ لیتر) در روز و در شرایط پرورشی که کنترل کمتری بر شرایط محیطی وجود دارد، معمولا ۸ گرم بر مترمکعب در روز در نظر گرفته می­‌شود.

وزن زیست توده اسپیرولینای اشاره شده، وزن تر است، به این معنی که تقریبا ۹۰ درصد آن حاوی آب است. لذا وزن حداکثر بایومس خشک اسپیرولینا در شرایط پرورشی، درواقع ۰/۸ گرم بر مترمکعب در روز خواهد بود.

از آنجا که تقریبا در سراسر جهان اسپیرولینای موجود در بازار به شکل خشک شده عرضه می‌گردد، ادامه مطلب بر اساس بایومس خشک شده اسپیرولینا خواهد بود؛ به منظور اینکه فرض نماییم پرورش دهنده‌ای با مشاوره تخصصی شرکت آرین خاک ایرانیان و همراه با تجهیزات بسیار پیشرفته برای نگه داشتن دما، تابش نور، هوادهی، تلاطم و سایر فاکتورهای حیاتی و مواد مصرفی همچون محیط کشت با ۱۰۰ درصد کارایی در اختیار داشته است، حداکثر بایومس خشک روزانه را ۱/۵ گرم بر مترمکعب در نظر گرفته می‌­شود.

اگر بخواهیم شرایط واقعی موجود حال حاضر را در نظر بگیریم و نه ایده‌آل‌های مقالات علمی، به ازای هر ۱۰۰ متر مربع استخر پرورش اسپیرولینا، ماهانه بین ۵ تا ۱۵ کیلوگرم یعنی به‌طور میانگین ۱۰ کیلوگرم پودر خالص اسپیرولینا محصول به دست می‌آید.

هم اکنون که با حداکثر تراکم زیستی اسپیرولینا و مقدار محصول قابل برداشت آشنا شدیم، می‌توان به این واقعیت فوق العاده مهم پی برد که شعارهایی همچون درآمد میلیونی از چند عدد وان و آکواریوم، یا درآمد چندین میلیونی از یک استخر یا چند حوضچه کوچک، بسیار غیرعلمی و ساده انگارانه بوده و این گونه بزرگنمایی‌ها صرفا جنبه تبلیغاتی دارند.

سه نکته مهم برای انتخاب مقیاس مجموعه پرورش اسپیرولینا با توجه به هزینه و درآمد مطرح است:

نکته اول، بسیاری از هزینه‌هایی که برای مجموعه‌های با مقیاس مختلف صرف می­‌شوند مشترک هستند همچون هزینه نگهبانی یا نیروی کار؛ حقوق و مزایای پرسنل ارتباطی به میزان برداشت ماهانه پروژه ندارد.

نکته دوم، در پرورش انبوه، بسیاری از اقلام مصرفی به قیمت عمده خریداری می‌شوند. به‌عنوان مثال مصالح و محیط کشت (غذای اسپیرولینا).

نکته سوم، بسیاری از تجهیزات مورد نیاز برای تولید در مقیاس کوچک، اختلاف قیمت اندکی با تجهیزات تولید انبوه دارند. به‌عنوان مثال تجهیزات برداشت، هوادهی و خشک کردن محصول

لذا با توجه با نکات بالا، پرورش دهنده بایستی مقیاس مناسب برای پرورش را انتخاب نماید که ارزش سرمایه‌گذاری را داشته و بازگشت سرمایه پروژه در حد قابل قبولی سریع باشد.

• با در نظر گرفتن مفهوم بسیار مهم حداکثر تراکم زیستی، و پرداختن به میزان زیست توده قابل برداشت اسپیرولینا در واحد لیتر، می‌توان نتیجه گرفت که پرورش اسپیرولینا در مقیاس خانگی با چند وان و آکواریوم هرچند که ارزش تجربی و آموزشی دارد، ولی متأسفانه درآمدزا نخواهد بود.
• راه اندازی حداقل یک استخر بزرگ یا چند حوضچه کوچک، آن هم به شرطی که در تمام طول ماه بهترین شرایط را برای اسپیرولینا بتوان فراهم آورد احتمالا شروع فرآیند درآمدزایی باشد، هرچند که میزان محصول ماهانه احتمالا جوابگوی هزینه‌های راه اندازی و نگهداری نخواهد بود.
• لذا بدیهی استکارآمدترین مقیاس برای درآمدزایی و اشتغال از طریق پرورش اسپیرولینا با توجه به کاهش هزینه ها نسبت به درآمد، راه اندازی چند استخر بزرگ پرورشی می­باشد چرا که مقدار محصول به دست آمده نه تنها جواب‌گوی هزینه‌های ساخت و نگهداری، بلکه درآمدزا نیز خواهد بود.

پرورش اسپیرولینا به منظور درآمدزایی نیازمند به راه اندازی یک مجموعه پرورشی در مقیاس تجاری می­باشد،

دو روش متداول پرورش تجاری اسپیرولینا وجود دارد؛

1. فتوبیورآکتورها

فتوبیورآکتور (Photobioeractor) یا رآکتور نورزیستی در واقع یک مخزن مستقل یا مخازن متصل به هم با بدنه شفاف به منظور پرورش و نگهداری ریزجلبک‌ها است. این مخازن که معمولا به شکل لوله‌های متصل شده افقی یا عمودی، و یا ستون‌های چند متری طراحی می­شوند، غالبا توسط تجهیزات پمپاژ و هوادهی، مایع پرورشی درونشان را به چرخش در می‌آورند.

جنس بدنه فتوبیورآکتور معمولا از طلق شفاف، شیشه یا مشتقات پلاستیکی است و متداول‌ترین نوع تجاری آن نوع لوله‌ای می­باشد.

 مزایا و معایب فتوبیورآکتور

1. استخرهای پرورشی

استخرهای پرورشی متداول‌ترین سیستم‌های پرورش تجاری جلبک‌ها و انواع دیگر آبزیان در مقیاس تجاری هستند و به لحاظ ساختار، شکل، اندازه، جنس و موقعیت قرارگیری تنوع بالایی دارند.

استخرهای پرورش اسپیرولینا یا در فضای باز و یا در گلخانه‌های پرورشی تأسیس شده و مساحت آن‌ها از چند متر تا چند هزار متر می­تواند متغیر باشد.

جنس استخرهای پرورش اسپیرولینا  معمولا سیمانی (با یا بدون عایق مجزا)، ژئوممبران،  PVC و فایبرگلاس است.

مزایا و معایب استخرهای پرورشی     

در مقایسه دوسیستم، مهم‌ترین مزیت استخرهای پرورشی پایین بودن هزینه تولید نسبت به فتوبیورآکتورها است، چرا که به دلیل هزینه ساخت و نگهداری کمتر، در استخرهای پرورشی می‌توان حجم بسیار بیشتری را با همان مقدار سرمایه گذاری به زیر کشت برد.

لذا با در نظر گرفتن مزایا و معایب هر دو سیستم، به طور مشخص می‌توان دریافت که انتخاب استخرهای پرورشی گزینه‌ای اقتصادی‌تر نسبت به فتوبیورآکتورها می­باشند و به همین علت است که تقریبا تمام کمپانی‌های بزرگ بین‌المللی در عرصه تولید اسپیرولینا در استخرهای پرورشی بسیار بزرگ فعالیت پرورش را انجام می­دهند.

نتیجه گیری:

• استخرهای پرورشی سیستم‌های اقتصادی‌تری نسبت به فتوبیورآکتورها هستند.
• فتوبیورآکتورها در زمینه های تحقیقاتی و تولید آزمایشی کاربردی‌تر از استخرها هستند.
• در صورتی که بتوان اسپیرولینای تولید شده را به قیمتی بالاتر از نرخ عرف بازار به فروش رساند، می­توان از فتوبیورآکتورها استفاده تجاری نمود.

جهت مشاوره در زمینه‌­ی احداث استخر و پرورش جلبک اسپیرولینا با ما در ارتباط باشید.

راه های ارتباطی:

تهران، یوسف آباد، خیابان شهید جهان آرا، خیابان 27، پلاک 67، طبقه سوم، واحد 5

تلفن:

88009861- 021

021-88009862

09120204952

فکس: 89770827-021

info@geokhanjani.com